Khám phá các vụ nổ tia gamma bí ẩn

Các nhà nghiên cứu Australia, Anh và Mỹ vừa khẳng định vụ nổ tia gamma bí ẩn được hình thành khi các siêu tân tinh sụp đổ thành lỗ đen.
Kham pha cac vu no tia gamma bi an
Một vụ nổ tia gamma.

Các vụ nổ tia gamma là những vụ nổ mạnh và dữ dội nhất trong vũ trụ. Lần đầu tiên quân đội Mỹ dò thấy chúng vào những năm 1960 và họ nghĩ đó là các vụ nổ hạt nhân của Nga. Kể từ đó, giới khoa học phát hiện chúng tới từ không gian sâu, cách trái đất hàng tỷ năm ánh sáng. Tuy nhiên, cái tạo ra chúng vẫn còn là một bí ẩn.

Theo Paul Francis, giảng viên cao cấp thuộc ĐH quốc gia Australia, gần đây có hai lời giải thích chính về thứ gây ra các vụ nổ tia gamma. Lý thuyết thứ nhất cho rằng chúng được hình thành bởi những lỗ đen hoặc sao neutron đang sụp đổ. Lý thuyết thứ hai lại hoàn toàn trái ngược: các vụ nổ tia gamma được hình thành do siêu tân tinh sụp đổ thành một lỗ đen.

Paul Price thuộc Đài thiên văn Núi Stromlo, Australia, và đồng nghiệp đã tìm ra bằng chứng thuyết phục nhất ủng hộ lý thuyết thứ hai. Tuy nhiên, có một lỗ hổng trong lý thuyết này. Các vụ nổ tia gamma mà Price nghiên cứu ở khá gần, trong khi phần lớn những vụ nổ tia gamma xa gấp 100 lần và mạnh gấp 100 lần. Giới khoa học lo ngại rằng nghiên cứu của ông không khách quan.

Hiện Price và đồng nghiệp phát hiện các vụ nổ tia gamma gần kề mạnh không kém gì vụ nổ ở xa. Ngoài các vụ nổ tia gamma, giới khoa học còn biết các vụ nổ đó còn giải phóng ánh sáng và sóng radio. Nhóm nghiên của Price phát hiện các vụ nổ tia gamma xảy ra theo 2 giai đoạn. Ban đầu có một vụ nổ rất ngắn và hội tụ cao, tạo ra tín hiệu tia gamma thật. Sau đó, có một vụ nổ mạnh hơn kéo dài vài ngày, giải phóng ánh sáng và sóng radio.

Tuy nhiên, vụ nổ giai đoạn đầu chỉ chiếm khoảng 1% tổng năng lượng của toàn vụ nổ. Do đó, tổng năng lượng trong vụ nổ tia gamma gần kề, bao gồm sóng radio, ánh sáng và tia gamma, tương đương với năng lượng của vụ nổ xa. Francis cho biết: ""Như vậy bí ẩn 30 năm đã được làm rõ. Nó sẽ giúp giới khoa học tìm hiểu cách lụi tàn của các ngôi sao"".

Siêu tân tinh là một trong những vụ nổ mạnh nhất trong tự nhiên, với sức công phá tương đương một quả bom 1028 megaton (khoảng 1.000.000 tấn thuốc nổ TNT). Đấy là khi một ngôi sao khổng lồ, có khối lượng gấp 5 lần mặt trời hoặc lớn hơn, bùng nổ. Nó đột ngột vụt sáng rồi tối dần đi. Khi sáng nhất, siêu tân tinh có thể rọi sáng cả một thiên hà. Các nhà khoa học thường dựa vào siêu tân tinh để nghiên cứu về hiện tượng giãn nở của vũ trụ.

(Minh Sơn - Theo Discovery)
Việt Báo (Theo_VietNamNet)